یکی از سوال هایی که اکثر دانش آموزان و دانشجویان مطرح می کنند این است که چگونه شیمی را به صورت پایه ای و اصولی یاد بگیریم؟ و یا چگونه پایه ضعیف شیمی خود را تقویت کنیم و بتوانیم به راحتی مسائل شیمی را حل کنیم؟ اگر شما هم با این سوالات درگیر هستید و میخواهید شیمی را خوب بفهمید و مفهومی یاد بگیرید در این مقاله با ما همراه باشید و با 4 مهارت ضروری برای یادگیری پایه ای شیمی آشنا شوید.
برای یادگیری پایه ای و مفهمومی شیمی لازم است که به صورت صحیح و اصولی در مسیر یادگیری شیمی قدم بردارید. واقعیت این است که هیچ راه میانبری برای تسلط یک شبه بر علم شیمی وجود ندارد و فقط با استفاده از روشهای صحیح یادگیری میتوانید این علم پیچیده را آسان تر یاد بگیرید و از جذابیت علم شیمی لذت ببرید. در ادامه با چند مهارت بسیار تاثیرگذار در یادگیری شیمی آشنا می شوید.
1. یادگیری مباحث پایه ای
مباحث و مفاهیم شیمی به یکدیگر مرتبط هستند و آموزش های شیمی به صورت پلکانی تدوین شده اند. بنابراین یادگیری مباحث پایه ای برای یادگیری مباحث پیشرفته تر ضروری است و قبل از پرداختن به مباحث تخصصی تر بایستی حتما برخی مفاهیم را یاد بگیرید و به بعضی از تعاریف و فرمولها تسلط داشته باشید. سعی کنید قبل از شروع مباحث پیشرفته نکات زیر را مدنظر قرار دهید:
ریاضی خود را تقویت کنید
برای یادگیری و حل مسائل شیمی به خصوص مسائل شیمی فیزیک و کوانتوم بایستی بتوانید برخی از مسائل و معادلات ریاضی مانند لگاریتم ها و یا معادلات درجه دوم را حل کنید. یادگیری معادلات و فرمول های ریاضی اهمیت زیادی در حل مسائل شیمی دارند و به شما کمک می کنند تا بتوانید مسائل مشابه را در درس شیمی حل کنید. برخی از مفاهیم ریاضی که باید با آنها آشنا شوید، عبارتند از:
- معادلات ریاضی
- توان ها
- اعداد منفی
- نمادهای علمی
- کسرها
- لگاریتم ها
جدول تناوبی را یادبگیرید و با روندهای آن آشنا شوید
همانطور که یادگیری اعداد در ریاضی بسیار مهم است، خواندن و درک جدول تناوبی نیز در یادگیری شیمی لازم و حیاتی است. برای یادگیری مفاهیم پیچیده تر شیمی لازم است حتما روندهای جدول تناوبی از جمله موارد زیر را یاد بگیرید:
- الکترونگاتیوی
- انرژی یونیزاسیون
- شعاع اتمی
- میل الکترونی
مفاهیم پایه شیمی را مطالعه کنید و یاد بگیرید که چگونه مسائل را گام به گام حل کنید.
یکی از دلایلی که بسیاری از افراد شیمی را دشوار میدانند این است که قبل از مطالعه موضوعات پیشرفته تر، مفاهیم پایه شیمی را کاملادرک نکرده اند. اولین گام یادگیری مفاهیم پایه ای در شیمی درک سیستم های اندازه گیری متریک، نامگذاری ترکیبات شیمیایی و آشنایی با ساختار اتمی و روشهای علمی است. شما میتوانید بسیاری از مفاهیم پایه ای شیمی را از سایت های آموزش شیمی یاد بگیرید و یا از کتابهای مرجع شیمی استفاده کنید. همچنین سعی کنید خودتان به صورت دستی نیز جزوه بنویسید، زیرا نوشتن جزوه دستی موجب یادگیری بهتر و یادآوری سریع مطالب می شود.
فلش کارت تهیه کنید
هر زمان مفهوم جدیدی از شیمی یاد گرفتید، برای آن کارت فلش درست کنید. استفاده ار فلش کارت برای یادگیری جدول تناوبی و بسیاری از اصول شیمی فوق العاده است. همچنین مرتبا هفته ای چندین بار فلش کارت ها را مرور کنید تا اطلاعات در ذهن شما تازه بمانند.
تکنیک‌های تقویت حافظه را یاد بگیرید
با تکنیک های تقویت خافظه آشنا شوید و سعی کنید هر مفهومی جدید را که یاد گرفتید با یک مفهوم ساده و آشنا و ترجیحا طنز و آهنگین ارتباط دهید. این روش ارتباط قوی بین مفاهیم برقرار کرده و به پردازش و یادآوری سریع اطلاعات کمک میکند.
مولکول ها را سه بعدی تجسم کنید
آموزش شیمی در کتب و منابع درسی با تصاویر دوبعدی انجام میشود اما در واقعیت مولکولها و ترکیبات شیمیایی به صورت سه بعدی هستند. برای درک و تجسم سه بعدی ترکیبات شیمیایی از وسایل کمکی و مدل های سه بعدی استفاده کنید و سعی کنید تجسم فضایی خود را تقویت کنید تا بتوانید ساختارهای مولکولی را به صورت سه بعدی تجسم کنید. دانشگاه لیورپول وب سایتی را به نام ChemTube 3D راه اندازی کرده است که دارای انیمیشن ها و ساختارهای سه بعدی رایگان برای بسیاری از مفاهیم شیمی است. این سایت در یادگیری و تجسم سه بعدی مولکولها بسیار مفید است و سعی کنید در یادگیری مباحث مختلف شیمی به خصوص شیمی آلی و شیمی معدنی از امکانات آن بهره بگیرید.
2. مطالعه کتابهای مرجع
شیمی نیز مانند سایر علوم زبان خاص خودش را دارد. برای یادگیری مفاهیم و اصول شیمی بایستی با زبان تخصصی شیمی آشنا شوید و به درستی از متون شیمی استفاده کنید. به منظور یادگیری بهتر و استفاده صحیح از منابع و کتب شیمی نکات زیر را در نظر بگیرید:
منابع باکیفیت تهیه کنید
یک کتاب درسی با کیفیت انتخاب کنید که تمام مفاهیم مهم را بیان کند. به دنبال کتابی که به ظاهر متن ساده تری دارد نباشید زیرا امکان دارد که اصول اساسی را درک نکرده باشید ولی احساس کنید که شیمی را کاملا یاد گرفته اید. برای یافتن منابع درسی خوب شیمی، به کتابفروشی ها سر بزنید و کتابی که برایتان جذاب تر هست و میتوانید با آن ارتباط برقرار کنید را تهیه کنید.
مسئله حل کنید
مهارت حل مسئله برای موفقیت در شیمی بسیار ضروی است. برای کسب مهارت حل مسئله لازم است حتما مسائل ذکر شده در کتاب درسی را حل کنید و مطمئن شوید که تمام مراحل حل مسئله را گام به گام درک کرده اید.از حل المسائل فقط برای چک کردن جواب نهایی و یا زمانی که واقعا نتوانستید مسئله را حل کنید استفاده کنید. بعضی دانشجویان نیاز به تمرین بیشتر و برخی نیز به تمرین کمتری نیاز دارند. شما باید یک مفهوم را آنقدر تمرین کنید تا به خوبی درک‌اش کنید و بتوانید مسائل مربوطه را حتی بعد از چند ماه به راحتی حل کنید.
هیچ مطالب درسی را حذف نکنید!
شما باید اصول شیمی را درک کنید و یاد بگیرید. اگر مطلبی را درک نمکینید وقت بگذارید و آن را یاد بگیرید. از منابع درسی مختلف برای یادگیری مفاهیمی که متوجه نشدید، استفاده کنید. اگر بازهم موفق نشدید از دوستانتان کمک بگیرید و یا از معلم یا استاد خود سوال کنید. هنگام مطالعه شیمی هر سوالی را که به ذهنتان خطور میکند را بنویسید و جلسه بعد از معلم یا استاد خود بپرسید.
از خودتان سوال بپرسید
درک و یادگیری مفاهیم شیمی برای استفاده صحیح از اطلاعات در هنگام امتحانات و حل مسئله و انجام کارهای پژوهشی ضروری است. وقتی فرمول جدید شیمی یاد گرفتید و یا با مفهوم جدیدی آشنا شدید، از خودتان سوال بپرسید و ببینید که آیا مطلب را کاملا یاد گرفته اید یا نه! به عنوان مثال از خودتان بپرسید:
- اهمیت فرمول و مفهوم جدید چیست؟
- این فرمول و یا مفهموم چه سیستم و تغییراتی را توصیف می کند؟
- متغیرها چه معنایی دارند؟ و واحد آنها چیست؟
- چه زمانی و چگونه باید از این فرمول ها و مفاهیم استفاده کنم؟
3. مهارت های آزمایشگاهی
داشتن فرصت کار عملی در آزمایشگاه شیمی در درک مفاهیم شیمی بسیار تاثیرگذار است. برخی افراد یادگیری مفاهیم همراه با کار عملی و آزمایشگاهی بسیار ساده تر و لذت بخش تر از مطالعه و خواندن کتاب می دانند. برای بهره گیری بیشتر از آزمایشگاه های شیمی موارد زیر را در نظر داشته باشید:
مفاهیم را درک کنید
داشتن فرصت کار عملی در آزمایشگاه شیمی در درک مفاهیم شیمی بسیار تاثیرگذار است. برخی افراد یادگیری مفاهیم همراه با کار عملی و آزمایشگاهی بسیار ساده تر و لذت بخش تر از مطالعه و خواندن کتاب می دانند. در آزمایشگاه شیمی دقیق باشید و همه مشاهدات خود را ثبت کنید و درباره چرایی و چگونگی تغییرات و انجام واکنش ها کنجکاو باشید. هر قسمتی از آزمایش را درک نکردید از استاد و مسئول آزمایشگاه سوال کنید و یا از کتابهای مرجع کمک بگیرید تا دلایل انجام مشاهدات خود را پیدا کنید.بین مطالعات آزمایشگاهی و مطالب درسی ارتباط برقرار کنید.
آزمایشگاههای شیمی برای آشنایی با مفاهیم عملی مباحث دروس اصلی ارائه می‌شوند و طراحی و انتخاب آزمایشها هم طوری است که با مباحث درس اصلی در ارتباط بوده و درک شما را نسبت به مفاهیم بیشتر کنند. هنگام انجام آزمایش و یا تهیه گزارشکار شیمی سعی کنید که بین مشاهدات آزمایشگاهی و مباحثی که در کلاس تئوری یاد گرفته اید ارتباط برقرار کنید. در اینصورت در پاسخگویی به سوالات امتحان آزمایشگاه نیز موفق تر خواهید بود.
مهارت های آزمایشگاهی را یاد بگیرید
شیمی در نهایت یک علم آزمایشگاهی است. سعی کنید در آزمایشگاه شیمی مهارت های عملی یاد بگیرید و از فرصت های آزمایشگاهی برای کسب مهارت و تجربه استفاده کنید. آشنایی با وسایل آزمایشگاهی و دستگاههای اندازه گیری، محلول سازی، شناسایی ترکیبات آلی و معدنی، روشهای اسپکتروسکوپی و… علاوه بر جذابیت و هیجان انگیز بودن در آمادگی شما برای انجام کارهای پژوهشی و ورود به بازار کار شیمی نیز بسیار تاثیر گذار است.
۴. عادتهای خوب مطالعه شیمی
برای یادگیری موثر شیمی برنامه ریزی داشته باشید و راهکارهای خوب و اصولی را امتحان کنید. با نهادینه کردن عادتهای خوب و صحیح مطالعه یادگیری شیمی برایتان ساده تر و جذاب تر خواهید بود. برای بهبود مطالعه و یادگیری شیمی نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
هر روز حداقل یک ساعت مطالعه کنید
مرور روزانه مطالبی که آموخته اید باعث تقویت یادگیری شما میشود. مطالعه روزانه با مدت زمان کم نتایج بهتری نسبت به مطالعه کل روز قبل انتحان خواهد داشت. همانطوری که ورزشکاران هر روز برای بهبود عملکرد خود ورزش میکنند، شما نیز برای یادگیری و پیشرفت در شیمی باید همین کار را انجام دهید. مفاهیم شیمی به هم مرتبط هستن و اگر شما یک مفهوم را کاملاً یاد نگیرید، مفاهیم دیگری را که بر پایه این مفهوم بنا شده اند را درک نخواهید کرد.
تمام تکالیف خود را انجام دهید
انجام تکالیف و حل تمرین شیمی برای یادگیری مفاهیم و قبولی در امتحانات ضروری است. مسائل بخش عمده ای از نمره کل امتحانات شیمی را تشکیل می دهند و حل مسائل به شما کمک میکنند تا میزان یادگیری خودتان را از مطالب گفته شده بسنجید. سعی کنید تکالیف درسی خود را به موقع انجام داده و تحویل دهید. اگر هم در انجام تکالیف خود با مشکل روبه رو شدید از استاد خود کمک بگیرید.
در تمام کلاس ها شرکت کنید
در تمام کلاس های شیمی شرکت کنید و از هیچ کلاسی حتی دروس اختیاری صرف نظر نکنید، مگر اینکه یک موقعیت اورژانسی باشد و یا بیش از حد بیمار باشید. حتی یک جلسه غیبت کردن شما را عقب می‌اندازد و توانایی شما را در درک مطالب شیمی تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر هم کلاسی را از دست دادید و نتوانستید شرکت کنید، یادداشت های کلاسی را از شخصی که در آن حضور دارشته دریافت کنید. سعی کنید از اوایل ترم، شماره تماس یا آدرس های ایمیل چند نفر از همکلاسی هایتان را داشته باشید تا بتوانید در مواقع ضروری با آنها تماس بگیرید. اگر برایتان مقدور بود عدم حضور خود را به استادتان نیز اطلاع دهید و در صورت مواجهه با مشکل در درک مطالب درسی از ایشان کمک بگیرید.
جزوه بنویسید
برای خودتان جزوه بنویسید و نکات مهم را یادداشت کنید. نوشتن اطلاعات مهم به شما کمک میکند تا آنها را به خاطر بسپارید. اگر در کلاسی شرکت می کنید ، تمام مفاهیم مهم را که استاد بیان میکند را یادداشت کنید. حتی مطلبی را که احساس میکنید می دانید را نیز یادداشت کنید، نوشتن آن به شما کمک می کند تا همیشه آن را به خاطر بسپارید.
به صورت گروهی مطالعه کنید
سعی کنید با دوستانتان به صورت گروهی دو یا سه نفره مطالعه کنید. مطالعه گروهی باعث میشود که یک مسئله را از چند دیدگاه مختلف بررسی کنید و به صورت شفاف مفهوم آن را درک کنید. در هنگام مطالعه، سعی کنید درباره‌ی چگونگی حل مسئله بحث کنید و مطالبی را که یادگرفته‌اید را به همدیگر توضیح دهید تا مفاهیم شیمی به صورت همیشگی و دائمی در ذهنتان ماندگار شوند.
با اساتید خود در ارتباط باشید
در صورتی که درک مفاهیم و یا حل برخی از مسائل به مشکل برخوردید حتما از اساتید خود کمک بگیرید. معمولا اساتید در ساعات اداری در دانشگاه حضور دارند و شما میتوانید به آنها سر بزنید و سوالات خود را بپرسید. ولی چند ساعت قبل از امتحان انتظار کمک و پاسخگویی از استادتان نداشته باشید.
نتیجه گیری
برای اینکه شیمی را خوب و عمیق یاد بگیرید بایستی حتما ریاضی خود را تقویت کنید و بر مباحث پایه ای و اساسی شیمی تسلط داشته باشید. سعی کنید منابع آموزشی خوب تهیه کنید و با کتابهای شیمی ارتباط برقرار کنید. در کلاسها و آزمایشگاه های شیمی شرکت کنید و مطمئن شوید که مطالب جدید را کاملا یاد گرفته اید و می توانید مسائل مربوطه را حل کنید. حتما دایره ارتباطات خود را گسترش دهید و هر جایی با مشکل روبه رو شدید از دوستان و اساتید خود کمک بگیرید.
اگر این مطلب برایتان مفید بود لطفا آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید و نظرات و تجربيات خود را در قسمت نظرات بازگو کنید.
